1. Ikigai là gì?
Ikigai là một từ tiếng Nhật có thể dịch là “lý do để sống” hoặc “động lực thức dậy mỗi sáng”. Từ “Iki” (生き) nghĩa là sống, “Gai” (甲斐) nghĩa là điều làm cho cuộc sống trở nên có giá trị.
Khác với những khái niệm phương Tây như “mục tiêu sống” hay “sứ mệnh cá nhân”, Ikigai có góc nhìn mềm mại và sâu sắc hơn. Nó không chỉ xoay quanh thành tựu, danh vọng hay tiền bạc mà tập trung vào trạng thái sống có ý nghĩa, hài hòa giữa cá nhân và cộng đồng.
Điều thú vị là Ikigai không cố định – nó có thể thay đổi theo từng giai đoạn cuộc đời. Với một đứa trẻ, Ikigai có thể là việc chơi đùa và khám phá. Với người trưởng thành, có thể là công việc hoặc gia đình. Với người cao tuổi, có thể là được chia sẻ kinh nghiệm sống cho thế hệ sau.
Tìm được Ikigai là tìm thấy trục xoay cho toàn bộ cuộc sống – nơi cảm xúc, năng lực, cống hiến và sự tồn tại giao hòa với nhau.
2. Lợi ích khi tìm thấy Ikigai
Tìm ra Ikigai không chỉ là một hành trình triết lý – nó mang lại rất nhiều giá trị thực tiễn và khoa học đã chứng minh điều đó.
Về tinh thần:
- Ikigai giúp bạn tránh rơi vào sự trống rỗng hiện sinh – cảm giác sống mà không biết để làm gì.
- Nó củng cố bản sắc cá nhân, giúp bạn tự tin và vững vàng khi đứng giữa kỳ vọng xã hội.
- Là nền tảng cho hạnh phúc dài hạn – không chỉ là niềm vui thoáng qua.
Về thể chất:
- Nhiều nghiên cứu tại Nhật Bản cho thấy người có Ikigai rõ ràng có tuổi thọ cao hơn, hệ miễn dịch tốt hơn.
- Họ có khả năng chống chọi với bệnh tật và stress cao hơn những người sống “không rõ lý do”.
Về học tập và sự nghiệp:
- Khi biết rõ điều mình theo đuổi, bạn sẽ học tập và làm việc có định hướng, bền bỉ và sáng tạo hơn.
- Giảm khả năng bỏ cuộc giữa chừng, vì bạn thấy được ý nghĩa vượt lên trên khó khăn.
Tóm lại, Ikigai mang lại sự thịnh vượng từ bên trong, từ đó lan tỏa sang bên ngoài.
3. Giải thích mô hình Ikigai – 4 vòng tròn
Mô hình Ikigai thường được mô tả bằng 4 vòng tròn giao nhau, tạo nên một tâm điểm – đó chính là Ikigai của bạn. Mỗi vòng đại diện cho một thành tố quan trọng trong hành trình sống có mục đích:
#1. Điều bạn yêu thích
Đây là xuất phát điểm đầy cảm xúc – là điều khiến trái tim bạn rung động. Có thể là những việc bạn làm không vì tiền mà vẫn thấy vui: viết lách, vẽ, giúp người khác, khám phá thiên nhiên, chơi thể thao…
Việc liệt kê những điều mình yêu thích giúp bạn kết nối lại với “đứa trẻ bên trong”, phần sâu thẳm thường bị bỏ quên khi lớn lên.
#2. Điều bạn giỏi
Bạn có thể yêu một điều gì đó, nhưng để gắn bó lâu dài, bạn cũng cần có năng lực trong lĩnh vực đó. Đó là kỹ năng, kinh nghiệm, phẩm chất mà bạn có thể thể hiện tốt. Có thể là khả năng lãnh đạo, viết, tổ chức sự kiện, thuyết trình, làm việc nhóm…
Việc này cần sự tự đánh giá và phản hồi từ người khác để bạn nhìn rõ hơn đâu là năng lực thật sự của mình.
#3. Điều xã hội cần
Đây là yếu tố kết nối bạn với thế giới bên ngoài. Thế giới đang gặp nhiều vấn đề – giáo dục, y tế, môi trường, sức khỏe tinh thần, công nghệ… Khi bạn sống không chỉ cho mình, mà còn để phục vụ một điều gì lớn hơn, bạn sẽ thấy cuộc sống đầy cảm hứng và ý nghĩa.
Một Ikigai mạnh mẽ luôn gắn với giá trị đóng góp, không chỉ là hưởng thụ cá nhân.
#4. Điều bạn có thể kiếm sống
Thực tế là: bạn vẫn cần tiền để sống. Ikigai không khuyến khích bạn bỏ hết mọi thứ để theo đuổi đam mê mù quáng. Nó nhấn mạnh sự hài hòa giữa lý tưởng và tài chính.
Bạn có thể yêu việc làm video truyền cảm hứng – nhưng liệu bạn có thể biến nó thành một nguồn thu nhập ổn định? Đây là câu hỏi thực tế nhưng cần thiết.
Vùng giao nhau của cả bốn vòng tròn chính là nơi bạn vừa:
- Có cảm hứng
- Có năng lực
- Có giá trị cho cộng đồng
- Có thu nhập bền vững
Đó là Ikigai.
4. Cách thực hành tìm kiếm Ikigai
Tìm Ikigai không phải một hành động tức thì – nó là một tiến trình gồm suy nghĩ – trải nghiệm – phản tư – điều chỉnh.
Bước 1. Lập 4 danh sách
Tự hỏi bản thân và viết càng nhiều càng tốt:
- Điều gì khiến bạn thấy hứng thú khi làm?
- Những kỹ năng, phẩm chất nào bạn đang sở hữu?
- Những vấn đề xã hội nào khiến bạn trăn trở?
- Những việc nào bạn đã, đang hoặc có thể kiếm tiền từ đó?
Bước 2. Đánh giá điểm giao nhau
Sử dụng mô hình 4 vòng tròn Ikigai để xem xét điểm nào giao nhau nhiều nhất. Bạn có thể dùng bút màu để khoanh vùng.
Lưu ý: Nếu bạn tìm thấy điều gì đáp ứng 3/4 yếu tố, đó vẫn là một hướng phát triển tiềm năng.
Bước 3. Thử nghiệm thực tế
Đừng chỉ suy nghĩ – hãy hành động. Tham gia một dự án xã hội, mở một kênh YouTube nhỏ, dạy miễn phí kỹ năng bạn có cho người khác, làm thực tập…
Mỗi trải nghiệm sẽ cho bạn dữ liệu thật: điều gì khiến bạn hứng thú – điều gì khiến bạn mệt mỏi – điều gì tạo ra giá trị thực tế.
Bước 4. Ghi nhật ký Ikigai
Mỗi tuần, dành thời gian viết lại:
- Bạn đã làm gì khiến bạn thấy sống có ý nghĩa?
- Bạn học được gì từ việc đó?
- Bạn muốn lặp lại hay thay đổi điều gì?
Quá trình phản tư này là nền tảng giúp Ikigai của bạn dần lộ diện rõ hơn.
5. Ứng dụng Ikigai trong học tập – nghề nghiệp – cuộc sống
Đặc biệt với học sinh, sinh viên, Ikigai là công cụ cực kỳ hữu ích để:
- Định hướng ngành học: Nhiều bạn trẻ chọn ngành theo trào lưu, mong muốn của cha mẹ hoặc mù mờ. Ikigai giúp lựa chọn dựa trên hiểu biết bản thân.
- Tạo động lực học tập: Khi bạn biết mình học để phục vụ điều gì sâu xa hơn điểm số, bạn sẽ học tập chủ động và đầy cảm hứng.
- Chuẩn bị hành trang nghề nghiệp: Biết được thế mạnh – sở thích – giá trị cá nhân giúp bạn chọn đúng nghề, giảm nguy cơ “chán việc – bỏ việc – mất phương hướng”.
- Thiết kế lối sống phù hợp: Ikigai còn giúp bạn chọn cách sống phù hợp với nhịp độ, ưu tiên và bản sắc cá nhân.
6. Kết luận
Ikigai không phải một đích đến cố định, mà là hành trình sống tỉnh thức và đầy chủ đích.
Khi bạn sống có Ikigai:
- Bạn không còn mệt mỏi vì chạy theo thành công của người khác
- Bạn cảm nhận được ý nghĩa trong từng hành động nhỏ
- Bạn kết nối sâu hơn với chính mình và thế giới xung quanh
Và điều tuyệt vời là: Ikigai có thể được tìm thấy từ những điều giản dị mỗi ngày, chỉ cần bạn sẵn sàng đặt câu hỏi và sống thật với chính mình.
Nếu bạn cần tư vấn phát triển bản thân, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi:
Viện Tâm lý Giáo dục VCP
Hotline: 0328372737
Website: tamlyhocvn.com
Can thiệp & Đánh giá: 8h – 18h hàng ngày
Các bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, cần liên hệ chuyên gia để được tư vấn cụ thể
