Lo âu là một trong những vấn đề tâm lý phổ biến nhất ở lứa tuổi học sinh, sinh viên. Những áp lực học tập, kỳ vọng gia đình, mối quan hệ bạn bè, định hướng tương lai, cùng với thay đổi nội tiết tuổi dậy thì khiến nhiều bạn trẻ rơi vào trạng thái căng thẳng kéo dài, mất ngủ, sợ hãi vô cớ hoặc né tránh xã hội. Nếu không được hỗ trợ đúng lúc, lo âu có thể phát triển thành rối loạn lo âu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tâm thần, học tập và cuộc sống.
Hiện nay đã có nhiều phương pháp trị liệu lo âu cho học sinh, sinh viên hiệu quả, an toàn và cá nhân hóa theo từng độ tuổi, nhu cầu.
1. Trị liệu nhận thức – hành vi (Cognitive Behavioral Therapy – CBT)
CBT là phương pháp được nghiên cứu rộng rãi nhất trong điều trị lo âu ở lứa tuổi học đường. Mục tiêu chính là giúp học sinh, sinh viên:
-
Nhận diện các suy nghĩ tiêu cực tự động gây ra lo âu, ví dụ: “Nếu em phát biểu sai, mọi người sẽ cười nhạo em”
-
Thay đổi suy nghĩ này bằng cách nhìn hợp lý và tích cực hơn, ví dụ: “Ai cũng có thể sai, điều đó không làm mình trở nên kém cỏi”
-
Luyện kỹ năng đối phó: thở sâu, viết nhật ký, giãn cơ, đặt mục tiêu nhỏ
-
Tiếp xúc dần với tình huống gây sợ hãi thay vì né tránh
CBT đặc biệt hiệu quả với lo âu thi cử, lo âu xã hội, sợ bị đánh giá, căng thẳng học đường.
2. Trị liệu chánh niệm và ACT (Acceptance & Commitment Therapy)
ACT là phương pháp kết hợp giữa thực hành chánh niệm và định hướng theo giá trị cá nhân. Mục tiêu là giúp học sinh, sinh viên:
-
Chấp nhận cảm xúc lo âu mà không cố kiểm soát hay trốn tránh
-
Nhận biết lo âu chỉ là trạng thái tạm thời, không định nghĩa bản thân
-
Ưu tiên hành động dựa trên giá trị cá nhân dù vẫn còn cảm giác sợ
Ví dụ, một sinh viên lo lắng khi thuyết trình vẫn có thể lựa chọn thực hiện bài nói vì hiểu rằng đó là bước cần thiết để đạt được mục tiêu nghề nghiệp.
3. Trị liệu nhóm cho học sinh, sinh viên
Trị liệu nhóm mang lại môi trường an toàn để người trẻ:
-
Chia sẻ khó khăn, thấy mình không đơn độc
-
Rèn luyện kỹ năng giao tiếp, phản hồi cảm xúc
-
Được hỗ trợ bởi người cùng độ tuổi và chuyên gia dẫn dắt
Nhóm trị liệu thường có chủ đề cụ thể như: vượt qua lo âu thi cử, giao tiếp xã hội, cân bằng cảm xúc…
4. Hỗ trợ gia đình và giáo viên
Môi trường gia đình và học đường ảnh hưởng rất lớn đến hiệu quả trị liệu. Do đó:
-
Phụ huynh cần học cách lắng nghe, đồng hành, không chỉ trích
-
Giáo viên cần nhận diện sớm dấu hiệu lo âu và tạo không khí lớp học tích cực
-
Một số trường hợp có thể cần đến trị liệu gia đình để giải quyết gốc rễ xung đột hoặc áp lực trong mối quan hệ cha mẹ – con cái
5. Kỹ thuật thư giãn và tự chăm sóc tinh thần
Ngoài các liệu pháp chuyên sâu, người trẻ được khuyến khích thực hành các kỹ thuật giảm lo âu tại nhà:
-
Thở hộp, thở sâu, thư giãn cơ tiến triển
-
Viết nhật ký, vẽ, nghe nhạc hoặc vận động nhẹ như yoga
-
Quản lý thời gian hợp lý, tránh học dồn hoặc thức khuya liên tục
-
Giảm sử dụng mạng xã hội, đặc biệt khi căng thẳng tăng cao
6. Kết luận
Lo âu học đường là vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả nếu được can thiệp đúng cách. Các phương pháp trị liệu lo âu cho học sinh, sinh viên hiện nay không chỉ giúp làm giảm triệu chứng mà còn xây dựng nền tảng sức khỏe tâm lý vững chắc cho sự trưởng thành về sau. Tại nhiều địa phương như Thanh Hóa, các trung tâm tâm lý, chuyên gia trị liệu đã bắt đầu cung cấp dịch vụ cá nhân hóa, hỗ trợ học sinh và sinh viên vượt qua lo âu một cách khoa học và nhân văn.
Nếu bạn cần tư vấn đánh giá hoặc trị liệu tâm lý ở Thanh Hóa, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi:
- Viện Tâm lý Giáo dục VCP
- Hotline: 0328372737
- Website: tamlyhocvn.com
- Can thiệp & Đánh giá: 8h – 18h hàng ngày
*Các bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, cần liên hệ chuyên gia để được tư vấn cụ thể
