Vị trí của Phật giáo trong Tâm lý học

“Đừng tin bất cứ điều gì, bất kể bạn đọc nó ở đâu, hay ai nói, bất kể tôi có nói hay không, trừ khi nó phù hợp với lý trí và lẽ thường của bạn.” —Đức Phật

Buddhist Psychology - Shambhala Pubs

Phật giáo được biết đến rộng rãi nhất là một tôn giáo. Nhưng nó cũng được gọi là một triết lý và một khoa học. Bởi vì những thuật ngữ này—tôn giáo, triết lý, khoa học—có nguồn gốc và phát triển ở phương Tây, còn Phật giáo thì không, nên có lẽ không có gì ngạc nhiên khi Phật giáo không dễ dàng được phân loại. Trong bài viết này, tôi đưa ra một cuộc thảo luận sơ bộ về bản chất khoa học của Phật giáo và sự đóng góp cho khoa học tâm lý.

Với tất cả sự huyền bí có vẻ như đặc trưng của mình (hãy nghĩ đến: nghiệp chướng và luân hồi ), Phật giáo dựa trên những hiện tượng và trải nghiệm có thể quan sát được mà bất kỳ ai trong chúng ta cũng có thể trải qua. Phật giáo dạy những người thực hành áp dụng một tư duy vô tư, thẩm nghiệm, thậm chí giống như phương pháp khoa học để hiểu thế giới và bản thân chúng ta. Giống như bất kỳ môn khoa học nào, những hiểu biết có được từ thực hành Phật giáo có thể được kiểm tra và cập nhật liên tục khi những trải nghiệm mới xuất hiện. Mặc dù các truyền thống Phật giáo khác nhau có sự khác biệt về tính thế tục của các thực hành và sự nhấn mạnh của họ, nhưng những lời dạy hợp lý và phi giáo điều của Đức Phật là sợi chỉ chung gắn kết Phật giáo lại với nhau.

Con Đường Phật Giáo

Trong kinh Phật, Đức Phật thường được gọi là “Lương y vĩ đại” hoặc “ Bác sĩ vĩ đại ”. Trên thực tế, những lời dạy cơ bản nhất của Ngài (Bốn chân lý cao quý) đưa ra những điều mà người ta có thể mong đợi ở một bác sĩ hoặc nhà tâm lý học: Chân lý nêu rõ bản chất của căn bệnh (trong trường hợp này là sự đau khổ của con người), chân lý thứ hai đưa ra nguyên nhân, chân lý thứ ba là tiên lượng và chân lý thứ tư là phương pháp chữa trị.

Phương thuốc mà Đức Phật mô tả là sự thấu hiểu chính xác về bản chất của chính chúng ta và bản chất của loài người. Phật giáo dạy rằng con đường dẫn đến sự thấu hiểu và giải thoát khỏi đau khổ như vậy có sẵn cho mỗi chúng ta, không chỉ dành cho Phật tử. Người ta chỉ cần sẵn sàng nhìn sâu và cẩn thận vào bên trong và nhận thấy các mô hình suy nghĩ và hành vi của chúng ta bằng con mắt mới mẻ. Đây là con đường chánh niệm .

Thiền là phương pháp thực hành cốt lõi của Phật giáo vì thiền giúp chúng ta sống chánh niệm hơn. Chánh niệm và thiền tạo ra khả năng kết nối với khoảnh khắc hiện tại và nuôi dưỡng tư duy sáng suốt, cởi mở. Ví dụ, thực hành thiền cho phép chúng ta nhận thức cảm xúc của mình như những cảm giác, thay vì là những sự kiện “thực”, cho phép chúng ta phân tích cảm xúc của mình, thay vì bị cuốn vào chúng. Độ chính xác được nâng cao như vậy trong nhận thức của chúng ta giải thoát chúng ta khỏi việc vô tình cư xử theo những cách quen thuộc gây ra đau khổ. Ví dụ, thông qua nhận thức chánh niệm, chúng ta học cách nhận thấy sự thôi thúc ăn chiếc bánh nướng xốp thứ hai khi chúng ta buồn chán hoặc mua sắm quá mức khi chúng ta lo lắng. Nhận thức như vậy cho phép chúng ta dừng lại và quyết định có nên thực hiện sự thôi thúc đó hay không dựa trên các mục tiêu dài hạn của chúng ta, thay vì dựa trên những xung động tức thời của chúng ta.

Chữa lành tâm lý thông qua Phật giáo

Nhà triết học Alan Watts đã từng viết, “Nếu chúng ta nhìn sâu vào những cách sống như Phật giáo, chúng ta không tìm thấy triết học hay tôn giáo theo cách hiểu của phương Tây. Chúng ta tìm thấy thứ gì đó gần giống với liệu pháp tâm lý hơn”. Thật vậy, Phật giáo và tâm lý học hiện đại đều tìm cách hiểu bản chất của ý thức và phấn đấu để mang lại lợi ích cho nhân loại thông qua sự hiểu biết và hiểu biết sâu sắc hơn. Phật giáo cung cấp một con đường để đạt được các loại hiểu biết sâu sắc mà người ta có thể mong đợi đạt được thông qua liệu pháp tâm lý, chẳng hạn như tăng cường nhận thức về bản thân, tăng cường chấp nhận cuộc sống như nó vốn có và cải thiện khả năng sống có ý nghĩa và lòng biết ơn .

Nghiên cứu tâm lý hiện đại xác nhận các giải pháp do giáo lý Phật giáo đề xuất. Ví dụ, thiền định đã được chứng minh là hữu ích trong việc giảm căng thẳng và lo âu , cải thiện khả năng tập trung , cải thiện giấc ngủ, giúp giảm đau mãn tính và có lợi cho sức khỏe cảm xúc nói chung. Phật giáo cũng đã truyền cảm hứng cho một số phương pháp điều trị dựa trên bằng chứng, bao gồm Giảm căng thẳng dựa trên chánh niệm, Liệu pháp nhận thức dựa trên chánh niệm và Liệu pháp hành vi biện chứng.

Một Thực hành Phật giáo cơ bản dành cho bất kỳ ai (Không phải là Thiền)

Không cần học thêm, bạn vẫn có thể hưởng lợi từ lời dạy của Đức Phật chỉ bằng một phương pháp thực hành đơn giản: áp dụng “tâm trí của người mới bắt đầu”.

Tất cả chúng ta đều trở thành nạn nhân của thói quen và lề thói, chúng giúp đơn giản hóa cuộc sống của chúng ta nhưng có thể làm chúng ta trở nên nhàm chán với thế giới xung quanh. Bạn có thể có một đôi mắt mới bằng cách thực hành cái gọi là “tâm trí của người mới bắt đầu”. Để làm được điều này, hãy dành ra năm đến 10 phút mỗi ngày để nhìn mọi thứ như thể chúng mới xuất hiện lần đầu tiên. Ví dụ, hãy để ý đến điều gì đó mới mẻ ở đối tác của bạn, xem xét những gì bạn đã tích lũy trong không gian sống của mình hoặc dừng lại để tận hưởng những thú vui giác quan của cuộc sống hàng ngày: không khí trong lành, cà phê nóng, v.v. Khi làm như vậy, bạn có thể nhận thấy xu hướng đánh giá một số chi tiết mới tìm thấy là “tốt” hay “xấu”; hãy xem liệu thay vào đó, bạn có thể cố gắng xem xét bằng sự tò mò thay vì phán xét hay không. Về cơ bản, hãy suy nghĩ như một đứa trẻ 4 tuổi. Hãy tự hỏi bản thân những câu hỏi của đứa trẻ 4 tuổi: Tại sao quần jean của bạn lại có lỗ thủng? Tại sao bạn lại kiểm tra điện thoại của mình? Tại sao bạn lại cáu kỉnh cho đến khi uống cà phê vào buổi sáng? Vấn đề không phải là có câu trả lời mà là được truyền cảm hứng để đặt câu hỏi vì đôi mắt của bạn thực sự cởi mở. Khi chúng ta làm điều này, chúng ta bắt đầu nhìn thấy những điều mà chúng ta đã bỏ qua và thế giới sẽ mở ra theo một cách kỳ diệu.

Biên dịch: Martin Minh Điệp, VCP Tâm lý học tâm thức Việt Nam

Nguồn: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/buddhist-psychology-east-meets-west/202009/buddhisms-place-in-psychology

Tìm hiểu thêm các bài viết về trị liệu tâm lý dựa trên Chánh niệm: Tại đây
Bài viết liên quan
Contact Me on Zalo