Tâm lý học tâm thức kế thừa cấu trúc tâm lý tổn thương của IFS. IFS là viết tắt của Internal Family Systems Model tạm dịch là Liệu pháp Hệ thống gia đình nội bộ. Như tên gọi, IFS nghiên cứu các phần cấu trúc tâm thức như các thành viên trong gia đình, mà mỗi thành viên có tên gọi, đặc điểm khác nhau nhưng có sự kết nối chặt chẽ trong cùng một thể thống nhất.
1. Phần quan trọng đầu tiên Tâm thức thuần khiết:
Tâm thức thuần khiết là sự hiện diện bẩm sinh bên trong mỗi người, là bản chất thuần túy của con người họ. Nó vốn là tốt đẹp và toàn vẹn, và không thể bị phá vỡ. Khi một người tự lãnh đạo, hệ thống của họ sẽ cân bằng và tất cả các bộ phận đều hoạt động hài hòa với nhau. Đôi khi Tâm thức thuần khiết và những bộ phận khác trở nên hòa trộn, làm che khuất cái Tôi. Khi điều này xảy ra, bước đầu tiên là phân biệt Tâm thức thuần khiết với các phần được pha trộn.
Tâm thức thuần khiết được đánh dấu bằng 8C, thể hiện năng lượng của Cái tôi: Sự tò mò, Bình tĩnh, Trong sáng, Sự kết nối, Sự tự tin, Lòng can đảm, Sáng tạo, Trắc ẩn.
Khi một người ở trong năng lượng Tâm thức thuần khiết , họ thường mô tả cảm giác một hoặc nhiều phẩm chất được liệt kê ở trên. Trong Tâm thức thuần khiết, thân chủ có thể giao tiếp hiệu quả với các phần của mình (Parts). Truy cập Tâm thức là bước đầu tiên để bắt đầu chữa lành hệ thống.
2. Khái niệm cốt lõi thứ hai là sự tồn tại của các Phần (Parts)
Đôi khi được gọi là cá nhân hoặc gia đình, mỗi Phần có niềm tin, suy nghĩ và cảm xúc riêng của mình. Họ có thể ở độ tuổi hoặc giới tính khác nhau. Tất cả các Phần đều hoạt động với ý định tích cực. Không có phần nào xấu, chỉ có vai xấu.
Khi một phần cảm thấy bị đe dọa và không tin tưởng Tâm thức thuần khiết, họ sẽ hành động để cố gắng bảo vệ hệ thống. Bởi vì các Phần thường bị kẹt về thời gian (lúc tổn thương xảy ra) hoặc phân cực với nhau, các hành vi mà chúng gợi ra là cực đoan hoặc không đồng bộ với thực tế. Khi các Phần tin tưởng Tâm thức thuần khiết, cảm thấy được hiểu và đánh giá cao, họ sẽ đảm nhận những vai trò tích cực và toàn bộ hệ thống hoạt động hài hòa.
Có ba Phần (Parts) chính trong IFS:
#1. Lớp tổn thương (Exile)
Lớp tổn thương là những thân phận mang nhiều kỉ niệm và cảm xúc tột cùng nhất. Họ thường là một số bộ phận trẻ nhất của hệ thống. Họ nắm giữ những trải nghiệm của sự lạm dụng, bỏ rơi, sỉ nhục và xấu hổ. Một phần trở thành nơi lưu đày khi chấn thương mà họ phải chịu đựng quá lớn đến mức các bộ phận khác khóa chúng lại một cách hiệu quả trong nỗ lực bảo vệ hệ thống không bị quá tải. Cần một lượng năng lượng đáng kinh ngạc để giữ cho những người lưu vong không nhận thức được. Các phần tổn thương có thể xuất hiện dưới dạng phiên bản trẻ hơn của chủ thể.
Bộc lộ: Tôi không đủ tốt, Tôi không được yêu thương, Tôi vô giá trị, Tôi yếu đuối. Cảm thấy Buồn chán, Đau khổ, Cô đơn, Bị miệt thị, Giận dữ, Phụ thuộc
#2. Người quản lý (Managers)
Người quản lý là người chủ động bảo vệ hệ thống. Mục tiêu của họ bao gồm giữ cho hệ thống ổn định và luôn được chuẩn bị sẵn sàng. Các Nhà quản lý tìm mọi cách để kiểm soát hệ thống sao cho các phần Lưu vong không nhận thức được. Nỗi sợ hãi của hầu hết các Nhà quản lý là các bộ phận Lưu vong có thể xuất hiện và lấn át hệ thống với cường độ ký ức và cảm xúc mà người lưu vong nắm giữ. Họ thường bắt chước Cái tôi đến mức họ dường như đồng nhất mình là Cái tôi. Các Nhà quản lý có thể có hình thức như một phụ huynh chỉ trích hoặc một ông chủ hống hách.
Bộc lộ: Người phán xét, Cầu toàn, Kiểm soát, Cố làm Hài lòng mọi người, Trầm cảm, Lo âu, Ham thành tích, Người chăm sóc, Hoảng loạn, Siêu kế hoạch, Tự chỉ trích, Tự phá hoại, Bi quan, Né tránh mọi người, Sợ tiếp xúc người khác,…
#3. Lính cứu hỏa (Firefighters)
Lính cứu hỏa là những người bảo vệ phản ứng của hệ thống. Lính cứu hỏa bước vào khi một bộ phận Lưu vong đã xuyên thủng hàng phòng thủ của những Người quản lý. Mục tiêu của họ là ngăn hệ thống cảm thấy nỗi đau mà những người Lưu vong mang theo bằng cách xoa dịu hoặc lảng tránh cảm giác đó. Điều này ban đầu có thể bắt đầu với những hành vi ít dữ dội hơn như hút thuốc lá, tìm kiếm trải nghiệm sản xuất adrenaline hoặc làm việc quá sức. Tuy nhiên, những người Lính cứu hỏa thường phân cực với những Người quản lý, những người coi thường cách hành động của Lính cứu hỏa. Sự phân cực này có thể khiến các chiến thuật mà Lính cứu hỏa sử dụng leo thang đến cực đoan như ăn uống vô độ, tự làm hại bản thân hoặc cố gắng tự sát hoặc sử dụng ma túy.
Bộc lộ: Giận dữ, Tự làm đau, Sử dụng ma túy, Sử dụng rượu, Ăn uống vô độ, Mua sắm, Tình dục, Bạo lực, Trả thù, Lăng nhăng, Ép buộc, Khi truy cập có thể khiến người nóng rực ngứa người hay có hình dạng một vị tướng áo giáp đen.
——–